نمی دانم چرا به این ابزار اُهم متر میگویند؟ درست است که یکی از کارهایی که این وسیله ی کوچک، دوست داشتنی و مفید انجام می دهد، سنجش میزان مقاومتها و اُهم هادی هاست ولی در مقابل آن، چندین وظیفهی دیگر را نیز انجام می دهد، از اندازه گیری ولتاژهای AC و DC و جریانات DC گرفته تا تعیین اندوکتیویته ی پیچک، ظرفیت خازن، آزمایش پیوستگی، سنجش دما، اندازهگیری میزان دسی بل و بسیاری کارهای دیگر. نام اصلی این دستگاه که آن را تقریباً در هر آزمایشگاه، کارگاه، تعمیرگاه و حتی بسیاری از منازل میتوان یافت، مالتیمتر می باشد، یعنی وسیله ای که قابلیت سنجش کمیات متعددی را دارد. هرچند که درست یا غلط، در کشور ما، این ابزار چند کاره ی سنجش کمیات الکتریکی، به اُهم متر معروف شده است.
اُهم مترهای قدیمیتر و کم دقتتر که نشانه ی بارزشان، داشتن یک صفحهی نمایش نسبتاً بزرگ و وجود یک عقربه ی متحرک در آنهاست را، اُهم مترهای آنالوگ یا به قول عموم، «اُهم مترهای عقربهای » می نامند. با وجود همهی سادگیهای این وسیله، خواندن صحیح اعداد و ارقام مربوط به کمیتهای مختلف الکتریکی به وسیله ی این اُهم مترها، به اندکی مهارت و به کار بردن ترفندهای خاصی نیاز دارد. برخی از این موارد عبارتند از:
• در موقع قرائت ارقام موردنظر باید به صورت عمودی به صفحهی دستگاه و عقربهی آن نگاه کرد.
• متناسب با کمیت موردنظر، باید ربع دایره های خاصی را زیر نظر گرفت.
• تا حد امکان، دستگاه را باید در وضعیت افقی مورد استفاده قرار داد.
• متناسب با اندازه ی تقریبی کمیت موردنظر، باید از رِنجی که نهایت آن، قدری بالاتر از اندازه ی
مزبور است، سود جست.
• در موقع اتصال سرسیم ها به منابع DC و همچنین تست برخی از نیمه هادی (مثل دیودها)، مرتباً باید قطبهای مثبت و منفی را زیر نظر داشته و از وضعیت مناسبی استفاده کرد تا دستگاه و عقربه ی آن، دچار مشکل نشده و تست انجام شده با موفقیت صورت پذیرد.
• کاربَر باید متناسب با میزان تقریبی کمیت مورد سنجش و رِنج انتخابی، از ضرایب خاصی استفاده کرده و در بسیاری از موارد، عدد خوانده شده را در آ نها ضرب و یا به آن ها تقسیم و یا حتی عددی را به آن ها اضافه نماید(سنجش دسی بل).
در مقابل این اُهم مترهای قدیمی عقربه ای، اُهم مترهای نسل جدید که رقمی یا بهتر بگوییم، دیجیتالی نامیده می شوند، بسیار سادهتر و بی دردسرتر بوده و تقریباً میتوان گفت که هیچکدام از «دَنگ و فَنگ» های نمونه های عقربه ای را ندارند زیرا:
• چون عقربه و ربع دایرهای وجود ندارد، زاویهی دید کاربَر فقط باید در محدودهای تغییر کند که بتواند ارقام نمایش داده شده بر روی صفحه ی LCD را بخواند. مهم نیست که این راستا عمود بر صفحه باشد یا با آن زاویه ی 30 یا 40 درجه بسازد. اگر زوایه ی دید از حد مشخصی بیشتر شود، ارقام نمایش داده شده، کلاً قرائت نمی گردند ولی اگر قابل خواندن باشند، خطائی در کار نخواهد بود.
• در روی صفحه ی نمایشگر آن ها، ربع دایره و در کنار آن، عدد و رقمی وجود ندارد که به دنبال نمونه ی مناسبش بگردید. کمیات اندازهگیری شده، به صورت ارقام انگلیسی بر روی صفحه ی نمایشگر LCD ی دستگاه، ظاهر می شوند.
• چون در داخل محفظهی اُهممترهای دیجیتالی از هیچ قطعه و ساز و کار مکانیکی استفاده نشده است، افقی یا عمودی بودن بدنه ی دستگاه، تأثیری بر عملکرد و دقت آن ندارد.
• چون اکثر اُهم مترهای دیجیتالی «اتو رِنج» هستند، انتخاب رِنج بیمعنی است و خود دستگاه، محدوده ی مناسب را به صورت خودکار برمی گزیند.
• در موقع تست منابع DC ، در صورتی که کاربَر سر سیمها را به صورت نامناسب به نقاط موردنظر متصل سازد، کل اتفاقی که می افتد، ظاهر شدن یک علامت منفی در جلوی عدد نشان داده شده بر روی صفحه می باشد.
• همانطوری که گفته شد، چون اُهم مترهای دیجیتالی «اتو رِنج» هستند و نیازی به انتخاب رِنج احساس نمی شود، عدد ظاهر شده بر روی صفحه، مستقیماً میزان کمیت موردنظر را نشان میدهد و ضرورتی در ضرب یا تقسیم آن به یک عدد خاص وجود ندارد.
قیاس یک اُهممتر عقربه ای قدیمی با یک نمونه ی دیجیتالی چیزی در حد مقایسه ی یک تلویزیون سیاه و سفید لامپی با یک تلویزیون LED یا LCD ی امروزی است! ولی با همه ی این تفاصیل و محدودیت های دست و پاگیر اُهم مترهای عقربهای، هنوز هم که هنوز است، اکثر علاقمندان وبخصوص افراد حرف های، در بسیاری از کارهای تعمیراتی و روزمرهی خود، با وجودی که هر دو اُهم متر را در کیف ابزار خود دارند، در مواجهه با بسیاری از موارد، نمونه ی عقربه ای را بیرون می کشند.
به خصوص در جاهایی که اندازه ی مطلق و دقیق یک کمیت خیلی حائز اهمیت نبوده و میزان تغییرات آن مه متر تلقی شود و همچنین در انجام آزمایش پیوستگی، اُهم مترهای عقربهای قدیمی هنوز جایگاه خود را حفظ کرده اند.